Trong văn hóa cưới hỏi của người Việt, lễ ăn hỏi truyền thống là một cột mốc quan trọng. Đây là dịp để nhà trai thể hiện thành ý muốn cưới cô dâu và cũng là lúc nhà gái chính thức “nhận lời” gả con gái cho nhà trai. Vậy lễ ăn hỏi truyền thống gồm những nghi thức gì? Lễ vật cần chuẩn bị ra sao? Và có những điều gì cần lưu ý để buổi lễ diễn ra suôn sẻ, trọn vẹn? Cùng đi vào chi tiết trong bài viết này để hiểu rõ hơn về một trong những phong tục quan trọng bậc nhất trong hành trình hôn nhân của người Việt.
Lễ ăn hỏi truyền thống là gì?
Theo Chuyện Đám Cưới thì Lễ ăn hỏi, còn được gọi là lễ đính hôn, là một nghi thức thuộc giai đoạn tiền hôn lễ trong phong tục cưới hỏi truyền thống. Trong lễ này, nhà trai sẽ mang lễ vật sang nhà gái để “thưa chuyện” chính thức và xin phép được cưới cô dâu. Khi nhà gái nhận lễ, đồng nghĩa với việc hai bên đã thống nhất việc kết duyên cho đôi trẻ.
Khác với lễ dạm ngõ – vốn chỉ là buổi gặp gỡ ban đầu, lễ ăn hỏi truyền thống mang tính nghi thức cao hơn, thường được tổ chức rình rang, có sự góp mặt của đông đủ gia đình hai họ, bạn bè thân thiết và thậm chí là hàng xóm láng giềng. Đây cũng là dịp để hai bên gia đình công khai mối quan hệ sắp thông gia, đồng thời bàn bạc chi tiết về ngày cưới, sính lễ, số lượng mâm quả, đội bưng lễ…
Nghi thức trong lễ ăn hỏi truyền thống
Tùy từng vùng miền sẽ có những sự khác nhau nhỏ trong trình tự, nhưng về cơ bản, một lễ ăn hỏi truyền thống đầy đủ sẽ bao gồm các bước sau:
Đoàn nhà trai đến nhà gái
Đoàn nhà trai thường gồm đại diện gia đình (ông bà, cha mẹ, chú bác…), chú rể và đội hình bưng tráp. Lễ vật được sắp xếp gọn gàng trong tráp, bọc lụa đỏ hoặc xanh. Khi đến nơi, đoàn nhà trai sẽ dừng lại trước cổng, đại diện nhà trai xin phép được vào gặp mặt và làm lễ.
Nghi lễ chào hỏi và trao lễ
Sau khi được nhà gái đồng ý, hai bên tiến hành nghi thức chào hỏi, giới thiệu thành phần tham dự. Nhà trai dâng lễ vật lên bàn thờ gia tiên, thể hiện lòng thành kính. Các tráp lễ được đội bưng lễ của nhà trai trao cho đội nhận lễ của nhà gái và được sắp đặt lên bàn lễ trong nhà.
Lễ gia tiên
Đây là phần rất quan trọng trong lễ ăn hỏi truyền thống. Gia đình nhà gái sẽ thắp hương báo cáo tổ tiên, ông bà về việc gả con cháu cho nhà trai. Nghi thức này thể hiện sự tôn trọng cội nguồn và mong tổ tiên chứng giám, phù hộ cho hôn nhân viên mãn.
Cô dâu ra mắt
Sau khi xong phần lễ gia tiên, cô dâu được mời ra mắt họ hàng nhà trai, nhận quà từ gia đình chú rể và chính thức được gọi là “dâu sắp cưới”. Cặp đôi thường được mời trà để tượng trưng cho lời chúc hạnh phúc và hiếu thuận.
Đàm đạo và chốt lịch cưới
Hai gia đình ngồi lại bàn bạc về ngày cưới, số lượng khách mời, các chi tiết liên quan đến tổ chức hôn lễ. Đây cũng là lúc bàn về lễ cưới hồi môn, địa điểm tổ chức và những vấn đề hậu cần khác.
Đoàn nhà trai ra về
Trước khi về, nhà gái sẽ lại quả – tức gửi lại một phần lễ vật như bánh trái, hoa quả để tỏ lòng hiếu khách và giữ mối quan hệ thân tình.
Lễ vật trong lễ ăn hỏi truyền thống gồm những gì?
Lễ vật là phần không thể thiếu, thể hiện sự chỉn chu, thành ý và cả “năng lực” của nhà trai. Số lượng tráp lễ có thể là 5, 7, 9, 11 hoặc 15 tráp – số lẻ tượng trưng cho sự sinh sôi, thịnh vượng. Một số lễ vật phổ biến trong lễ ăn hỏi truyền thống có thể kể đến như:
- Trầu cau: Biểu tượng của sự gắn kết bền chặt, thủy chung trong tình yêu.
- Rượu, thuốc: Mang ý nghĩa kết giao, chúc tụng giữa hai bên gia đình.
- Bánh phu thê hoặc bánh cốm: Tượng trưng cho đôi lứa hạnh phúc.
- Hoa quả tươi: Biểu trưng cho phúc lộc, tài lộc viên mãn.
- Xôi gấc, gà luộc: Biểu hiện của sự no đủ, sung túc.
- Trang sức (nếu có): Thể hiện sự trân trọng của nhà trai dành cho cô dâu.
Ngoài ra, mỗi vùng miền có thể có thêm các lễ vật khác tùy phong tục và điều kiện thực tế.
Những lưu ý quan trọng khi tổ chức lễ ăn hỏi truyền thống
Thời gian tổ chức
Thông thường lễ ăn hỏi truyền thống sẽ được tổ chức trước lễ cưới khoảng 1 – 2 tháng. Tuy nhiên, tùy theo lịch trình và sự sắp xếp của hai bên, khoảng cách này có thể ngắn hơn. Điều quan trọng là chọn ngày lành tháng tốt theo tuổi của cô dâu, chú rể để buổi lễ diễn ra suôn sẻ.
Sự đồng thuận giữa hai gia đình
Tất cả các yếu tố như số lượng tráp lễ, thành phần tham dự, hình thức tổ chức… nên được trao đổi trước để tránh hiểu nhầm. Đặc biệt, phần “lại quả” thường nhạy cảm, nên thỏa thuận rõ ràng để đôi bên vui vẻ, không bị áp lực hay khách sáo.
Đội hình bưng lễ
Đội bưng lễ và nhận lễ thường gồm người trẻ tuổi, độc thân, trang phục tươm tất, đồng đều về màu sắc để tạo sự trang trọng. Đây cũng là phần góp vui, giúp buổi lễ trở nên rộn ràng hơn. Hiện nay, nhiều cặp đôi còn tận dụng phần này để chụp ảnh lưu niệm rất đẹp.
Trang phục cưới hỏi
Cô dâu nên mặc áo dài truyền thống hoặc váy cưới nhã nhặn. Chú rể mặc vest, áo dài hoặc trang phục đồng điệu với cô dâu. Trang phục cần lịch sự, đúng nghi thức nhưng vẫn thoải mái để tiện di chuyển và chụp ảnh.
Kết luận
Lễ ăn hỏi truyền thống không chỉ là nghi thức báo hỉ, mà còn là dịp để hai gia đình kết nối, tìm hiểu và cùng nhau chuẩn bị cho cuộc sống hôn nhân của đôi trẻ. Lễ ăn hỏi có thể chỉ kéo dài vài tiếng, nhưng dư âm của nó là khởi đầu cho cả một hành trình hôn nhân phía trước. Và chắc chắn, khi được tổ chức bằng tất cả sự chân thành, buổi lễ ấy sẽ trở thành kỷ niệm khó quên với cả cô dâu, chú rể lẫn hai bên gia đình.
Xem thêm: Lên ngân sách đám cưới hợp lý: Cưới đẹp mà không lo vỡ ví
